Budowa układu napędowego maszyny rolniczej jest podobna do konstrukcji znanej z samochodu. Jej podstawowym elementem jest silnik, który podczas pracy generuje dużą ilość energii cieplnej. Wysoka temperatura nie sprzyja materiałom, z których wykonano jednostkę napędową, dlatego do jej ochrony stosuje się układ chłodzenia. Jego kluczowym elementem jest płyn chłodniczy. Jaką pełni on funkcję i dlaczego wymaga systematycznej wymiany?
Do czego służy układ chłodzenia w maszynie rolniczej?
Praca jednostki napędowej polega na spalaniu w jej komorach mieszanki paliwa i powietrza. Podczas zapłonu temperatura spalania paliw benzynowych przekracza 2000°C. Taka ilość ciepła nagromadzonego w silniku wymaga zastosowania skutecznej metody odprowadzenia w celu ochrony metalowych elementów przed zniszczeniem. Odpowiada za to płyn chłodniczy. Nie jest to jednak jego jedyna funkcja.
Ciecz krążąca w układzie chłodzenia, odpowiedzialna za odprowadzanie energii cieplnej do chłodnicy, ma specyficzny skład. Zawarte w niej dodatki antykorozyjne chronią przewody, przez które przepływa płyn chłodniczy, przed utlenianiem się pod wpływem kontaktu z powietrzem. Ochrona antykorozyjna jest też niezbędna z uwagi na zawartość wody w paliwie. Poza korozją powoduje ona również gromadzenie się kamienia i zarastanie światła przewodów instalacji. Płyn chłodniczy zapobiega temu zjawisku.
Skład i właściwości płynu chłodniczego
W przeszłości do chłodzenia silników stosowano wodę. Obecnie nie jest wykorzystywana samodzielnie z uwagi na zamarzanie w temperaturze 0°C, co w polskich warunkach klimatycznych unieruchamiałoby zimą każdy silnik. Dlatego w skład płynu chłodniczego wchodzi też glikol. Dzięki niemu temperatura zamarzania cieczy chłodzącej wynosi około -37°C. Nie bez znaczenia jest też temperatura wrzenia przy ciśnieniu 1 atm.: 99,97°C dla wody i około 130°C dla płynu chłodniczego. Wrzenie wody wytwarzałoby parę wodną, której ciśnienie, podobnie jak lód, mogłoby poważnie uszkodzić instalację lub silnik.
Dlaczego wymiana płynu chłodniczego jest konieczna?
Z powyższego opisu wynika, że zastosowanie czystej wody do chłodzenia silnika spowodowałoby wiele szkód. Dlatego w instalacjach chłodzenia maszyn rolniczych stosuje się specjalnie skomponowane płyny chłodnicze, których dystrybucją zajmuje się firma Arbor. Jakość płynów poszczególnych producentów jest różna, zależnie od składu. Jednak w każdym przypadku niektóre składniki takich cieczy mają określoną żywotność i ulegają rozpadowi lub z czasem tracą swoje właściwości. W konsekwencji ochrona silnika i instalacji staje się mniej skuteczna.
Zaniedbanie systematycznej wymiany płynu chłodzącego może powodować:
- zmniejszenie drożności układu chłodzenia przez zarastanie kamieniem,
- ograniczenie wydajności pompy wodnej,
- zablokowanie termostatu,
- szybszy rozwój korozji w układzie chłodzenia,
- gromadzenie się zanieczyszczeń,
- utratę efektywności płynu i w konsekwencji uszkodzenie uszczelki pod głowicą lub zatarcie silnika.
W każdej z wymienionych sytuacji konsekwencją może być uszkodzenie jednostki napędowej, której remont jest bardzo kosztowny i powoduje przestój maszyny. Jeśli dojdzie do niego w okresie prac polowych, rolnik jest narażony na duże straty. Dlatego warto dbać o systematyczną wymianę płynu chłodniczego. Obok oleju silnikowego i płynu hamulcowego jest on najważniejszym płynem eksploatacyjnym w maszynie.
Wymiany płynu chłodniczego należy dokonywać co kilka lat, zwracając uwagę na dobór preparatu. W sprzedaży są między innymi koncentraty, które – przed wlaniem do układu – wymagają rozcieńczenia. Od niedawna producenci oferują też płyny ekologiczne, powstające na bazie glikolu propylenowego. Charakteryzują się one zielonym zabarwieniem, w przeciwieństwie do niebieskich lub różowych płynów na bazie glikolu etylenowego.